ترجمه‌های متعدد و متنوّع انگلیسیِ شاهنامه را می‌توان به دو دستۀ کلّی تقسیم کرد: ترجمه‌های مستقیم از فارسی و اقتباس از ترجمه‌های قبلی.

ترجمه‌های مستقیم از فارسی

نام فردوسی، در کنار حافظ و سعدی،‌ در غرب از اواسط قرن هفدهم و از رهگذر سفرنامه‌های جهانگردان نامی شناخته شده بود، امّا ‌اوّلین‌بار سر ویلیام جونز (1746-1794) حماسۀ جاودانۀ او، ‌شاهنامه، را به خوانندگان انگلیسی معرّفی کرد. جونز در مقالات متعددش در بابِ شعر شرق فردوسی را با هومر مقایسه کرد. او به شاهنامه روی آورد و مدّعی شد که با خواندن این حماسۀ بزرگ پارسی بود که پرداختن به خانوادۀ زبان‌های هندو­اروپائی به ذهنش خطور کرد (دیویس،‌2000ب،‌ ص. 446). او به استثنای ترجمۀ برخی قطعاتِ شاهنامه در خلالِ مقالاتش به انگلیسی،‌ فرانسوی،‌ و لاتین،‌ بر پایۀ داستان رستم و سهراب طرح یک نمایشنامه را ریخت و بر همین اساس بود که تصمیم گرفت تا بر الگوی تراژدی‌های یونانی یک تراژدی امّا با شخصیّت‌های ایرانی بنویسد.‌ اگرچه «سرود»‌ کوچکی از او شامل نوزده مصراع از یک «گروه همسرایِ» حکیمان یا مغان (موبدان زرتشتی) برجای مانده است، امّا این طرح نافرجام ماند. این اثر اوّلین‌بار در سال 1804 در ضمیمۀ کتابِ  احوال، آثار و مکاتبات سر ویلیام جونز^[1] اثر لرد تیگنماوث (جان شور، ‌1751- 1834) منتشر شد. «سرود»، مانند دیگر ترجمه‌های آزاد جونز از شعر فارسی،‌ موزون و مقفی امّا نسبتاً احساسی است: «چه قدرتی، سوای قدرت نخبگان،/ می‌تواند این شهرت جهانی را پاس دارد» (تیگنماوث، ‌1804، ص.530). از این رو جای تعجب نیست که ترجمه‌های نخستینِ شاهنامه مطابق ادّعایِ جونز با حماسۀ هومری پهلو می‌زنند، اگرچه با کمال تأسف غالباً تقلید ناپخته‌ای از ترجمۀ الکساندر پوپ از حماسۀ هومر هستند (1688- 1744).

[1]