دورۀ دوازده‌سالهٔ ۱۳۲۰-۱۳۳۲ را شاید بتوان یکی از استثنائی‌ترین دوران تاریخ معاصر ایران دانست (میرسپاسی ۲۰۰۳: ۶۶). این دوره که با سقوط رضاشاه در شهریور ۱۳۲۰ شروع و تا کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ طول کشید شاهد سربرآوردن گفتمان‌های تازه‌ای در عرصهٔ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایران بود که ازجمله مهم‌ترین آن‌ها گفتمان مارکسیستی‌لنیسنیستی حزب توده بود. در طی شانزده سال حاکمیت رضاشاه قدرت منحصراً در دست شخص شاه بود، اما با سقوط رضاشاه قدرت در میان این پنج قطب دست‌به‌دست می‌گشت: دربار، مجلس، کابینه، سفارتخانه‌های خارجی و مردم، که البته هرکدام از این قدرت‌ها نیز کشمکش‌های درونی خود را داشتند. آبراهامیان (۱۹۸۲: ۱۷۰) این دوره را دورۀ بسیار ارزشمندی برای بررسی تعارضات درونی ژرفی می‌داند که معمولاً در کشورهای درحال‌توسعه و تک‌حزبی از نظر پنهان است. در نتیجهٔ آزادی‌های نسبی که در این دوران برقرار شده بود، احزاب گوناگون و نشریات مختلفی پا گرفت. در واقع، برای اولین بار در تاریخ ایران، سازمان‌ها و احزاب سیاسی تبدیل به رایج‌ترین شیوهٔ مشارکت سیاسی و مدنی در امور کشور شدند (میرسپاسی،۲۰۰۳: ۶۸).