ترجمه در ایران از چه زمانی آغاز شده است؟ به این پرسش فقط می‌توان براساس پیشینه‌های زبان نوشتاری پاسخ گفت، از آن هنگام که خط در این سرزمین ابداع و رایج شده است. اما به‌رغم این واقعیت انکارناپذیر، نمی‌توان راه را بر گمانه‌زنی دربارهٔ دوره‌هایی بست که خط هنوز در جامعه رواج نداشته است. به این نکته آگاهیم که ملت‌ها و طایفه‌های مختلف از زمانی که با هم دادوستد کالا، و به‌تبع آن مبادلهٔ اندیشه و فرهنگ داشته‌اند، بی‌گمان امور آن‌ها بدون ترجمه نمی‌گذشته است. از وضعیت ایران، پیش‌از ورود آریاییان، هیچ اطلاع درخور توجهی نداریم. بومیانی در نجد (فلات) ایران می‌زیسته‌اند، اما به چه زبانی صحبت می‌کرده‌اند، با طایفه‌های مهاجر و با آریاییان مهاجر یا مهاجم چه مناسباتی داشته‌اند، از نکته‌هایی است که فعلاً بر ما مجهول است. اگر آریاییان بدون جنگ و خون‌ریزی به این سرزمین راه یافته باشند، می‌توان حدس زد که وارد شدن و استقرار یافتن آن‌ها بدون گفت‌وگو با بومیان ساکن ایران امکان‌پذیر نبوده است. اگر شاهدهای تاریخی این نکته را تأیید کند، بنابراین قدمت ترجمهٔ نامکتوب در ایران، به عصر ورود آریاییان بازمی‌گردد، تقریباً به حدود ۲۰۰۰ق م (۴۰۰۰ سال پیش).