از پست و بلند ترجمه فیلم (1): بن هور

  • به قلم فرزانه شکوهمند
  • منتشر شده در 11 جولای 2015 |
  • دسته بندی موضوعی: آموزش ترجمه

بارها شنیده ایم که از صنعت دوبله ایران، چه قبل و چه بعد از انقلاب، تمجید شده است. برخی می گویند در خاورمیانه، برخی می گویند در جهان، کم نظیر است. ولی دوبله فیلم بدون ترجمه بی معنی است. اگر ترجمه بد باشد، از دست مدیر دوبلاژ یا صداپیشگان چه کاری برمی آید؟ یک دهم بلکه یک صدم آنچه که درباره دوبله و دوبلورها صحبت شده درباره ترجمه های فیلم و مترجمان فیلم صحبت نشده است. به همین دلیل است که حتی سینمادوستان حرفه ای هم نام مترجمان فیلم را نمی شناسند. وقتی نام مترجم مطرح نمی شود، وقتی به کار ترجمه فیلم بهای لازم داده نمی شود، چرا باید مترجمان کارشان را جدی بگیرند؟


۲ دیدگاه

  • سرابیان : ابتکار خوبی است که به ترجمه فیلم های مهم پرداخته شود. خود فکر قابل تقدیر و تبریک است. ولی صرف ترجمه چند بند حق مطلب را ادا نمی کند. لازم است توضیحاتی در باب اسلوب و ترجمه فیلم و مسائل و مشکلات تک تک بندهای ارائه شده داده شود. اول لازم است مشخص شود ترجمه از روی متن دست نوشت است یا آنچه در قیلم گفته شده. زیرا درترجمه فیلم متن دست نوشت یک چیز است و آنچه دوبلورها با توجه به مسائل فنی و تنظیم حروف به دهان گوینده تغییر می دهند چیز دیگر. در مجموع ترجمه فیلم مقضیات خودرا دارد. مثلا در مثالهایی که در اینجا گفته شده، حذف رود تیبر کار درستی بوده زیرا در ایران کمتر کسی متوجه آن می شد. یا اضافه کردن «مظهر ظلم و بیعدالتی» به احتمال زیاد بدلایل فنی و تنظیم حرکات لب صورت گرفته است. ولی در جمله «با هر پارویی که می زدم» مطلب مهمی حذف شده یعنی «با حرکت هر پارویی که تو پای منو به او زنجیر کردی». این حرف برای درک معنی و ارتباط صحبت به اوایل فیلم بسیار مهم است و ای کاش در ترجمه حذف نمی شد. در جمله «فقط از نیرومندی سپاه روم نیست» می توانست بجای سپای از همام کلمه لژیون استفاده کنه. هم برای هماهنگی لب خوب بود و هم مردم ایران کلمه لژیون را خوب می شناسند. جمله مربوط به استاد جوان اشتباه ترجمه شده است. از ساختار جمله مشخص است که اِستر نقل قول مستقیم نمی کند بلکه می گوید «شنیده ام روحانی جوانی گفته است ...» که طبعاً منظورش عیسی مسیح است. I've heard of a young rabbi کلمه of بعد از heard گویای این جمله بندی است. ولی جمله طوری ترجمه شده که گویا خود استر حاضر بوده از دهان عیسی آن جمله را شنیده است. در نقل قول شیخ إلدریم (املای درست آن إلدریم است نا ایلدریم. إلدریم یک اسم عربی نبطی است و ایلدریم یک اسم ترکی) بدون دلیل جمله ای تحریف شده است. او می گوید اسبها احتیاج به عرابی رانی دارن که ارزش اونا رو درک کنه، اونهارا با محبت هدایت کنه نه با شلاق. ولی در ترجمه محبت به خنده و شوخی برگردانده شده که حتی اگر مقتضیات دوبله بوده باشد عجیب است زیرا خنده و شوخی با اسب بی معنی است. در صحبت استر با جودا (خوشبخت کسی یه که)، این جملات مستقیما از انجیل نقل می شود (انجیل متی باب 5-9). اینگونه موارد چاره ای نیست جز اینکه ترجمه هم مستقیما از انجیل رسمی فارسی نقل شود (خوشا به حال آنکه رحم می کند زیرا بر او رحم خواهد شد؛ خوشا به حال آنکه صلح می کند زیرا پسر خدا خوانده خواهد شد.). در ضمن در این جمله به جودیا اشاره شده که ترجمه آن در ادبیات فارسی یهودیه است ولی مترجم ظاهرا به دلیل عدم آشنایی آن را فونتیک ترجمه کرده است. اگر به این صورت انتقادی کار شود کمک بزرگی به مترجمین فیلم هم خواهد بود زیرا نه تنها اینها بایدبا عجله ترجمه کنند، بلکه اکثر اینها مترجمین حرفه ای و قوی با پشتوانه مطالعات عمیق ادبیات فارسی نیستند. کتب کلاسیک تاریخ و جغرافیای فارسی و عربی را نخوانده اند تا با نام مکانها و اشخاص آشنا باشند و به محض اینکه این نامهارا در زبانهای اروپایی شنیدند بتوانند معادل آن را به فارسی حدس بزنند. لذا خیلی راحت هر اسمی را بصورت فونتیک ترجمه می کنند. مبحث ترجمه فیلم اگر بخواهد مفید باشد باید از این زاویه با آن برخورد شود. در ضمن در این نوشته جای رفرانس خالی است. این نقل ها از فیلم بن هور همه از سایت اینترنتی فیلم (http://www.imdb.com/character/ch0007910/quotes) آورده شده که البته در ویکی کوت نیز تکرار شده است (https://en.wikiquote.org/wiki/Ben-Hur_(1959_film) نقل رفرانس به هیچ عنوان ضعف نویسنده نیست بلکه بالعکس صداقت را نشان می دهد. اگر کسی این سایت هارا نشناسد ممکن است تصور کند این ها انتخاب نویسنده است و یا اینکه نویسنده نسخه های انگلیسی و فارسی فیلم را سینکرونه کرده و این نقل ها را درآورده است. البته اگر چنان کاری می شد بسیار بهتر بود ولی اگر نشده است باید با صداقت به اطلاع خواننده رساند.
  • فاطمه شهابی : من هم با اظهارات ایشان موافقم کاملا نکته بینانه مشکلات ترجمه ی این فیلم را بیان کردند سپاس

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *