جلال‌الدّین محمّد بلخی (604- 672) مشهور به مولانا یا مولوی به فارسی و رومی به انگیسی، شاعر و از مشایخِ صوفیه است که در بلخ، واقع در تاجیکستان[1] کنونی، به دنیا آمد و در قونیه ــ که در ترکیه امروزی قرار دارد ــ درگذشت. آثار اصلی او عبارتند از دیوان غزلیّات شمس و مثنوی معنوی (از این پس مثنوی)، که هردو به فارسی سروده شده‌اند. اوّلی، مجموعه‌ای از غزلیّات، بالغ بر 26000 بیت است؛ دوّمی، شاهکار او، مشتمل بر شش دفتر حجیم است. مولوی بعد از مرگ پدرش در سال 628 هجری تربیت و ارشاد صوفیان را بر‌عهده گرفت و پس از ملاقات با شمس تبریزیِ اسرارآمیز در سال 642 هجری به سرایش شعر روی آورد. آثار او در زمرۀ شاهکارهای ادب کلاسیک پارسی است؛ چنان‌که مثنوی را «قرآنی به زبان پهلوی» دانسته‌اند. طی قرون نوزده و بیست مترجمانِ بسیاری آثار مولوی را به زبان‌های اروپائی ترجمه کردند، امّا با انتشار ترجمه‌های انگلیسی کلمن بارکس (1937-) در دهۀ 1980 بود که شعر مولوی در غرب، خاصّه در آمریکا، به شهرت چشمگیری رسید.

[1]  در متن اصلی تاجیکستان آمده اما افغانستان درست است.م