اندر دشواریهای «برگردان» اسمهای خاص شرقی در متون غربی
- منتشر شده در 17 اکتبر 2025 |
شاید برخی بر این گمان باشند که در ترجمۀ آثار غربی، مثلاً از انگلیسی به فارسی، سرراستترین کار برگرداندن اسمهای خاص (اَعلام) باشد. برایناساس، اسم خاص نه معنای لفظی دارد تا نیاز به ترجمهاش باشد، و نه معمولاً مفهومی ضمنی یا تلویحی دارد تا برگردان آن مفهوم دشوار باشد. اگرچه گاه چنین تصوری از اسم خاص (عَلَم) چندان دور از واقع نیست، میتوان مثالهای فراوانی را یافت که چنین پنداری دربارهشان صادق نیست. باید گفت که حتی بازشناختن اسم خاص از اسم عام همواره کار چندان سرراستی نیست؛ چه رسد به آنکه همواره بتوان اسم خاص را بهدرستی و بهسادگی به زبان مقصدی چون فارسی برگرداند. وانگهی، حتی ترانویسی اسم خاص با الفبای زبان مقصد از قواعدی پیروی میکند و کار بیضابطهای نیست. اما مشکل بزرگتر زمانی روی میدهد که اسم خاصی از زبانی شرقی، چون فارسی، به زبانی غربی، چون انگلیسی، انتقال یافته، و در فرایند انتقال، تغییرات محسوسی (مثلاً ناشی از الزامات واجآرایی) در آن روی داده باشد، و حال بخواهیم آن اسم خاص «غربیشده» را دوباره در فرایند انتقال (یا بگوییم «ترجمه») از انگلیسی به فارسی برگردانیم. نیاز به گفتن نیست که معادل درست این اسم غربیشده فقط همان اسم خاص اصلی در زبان فارسی است و بس. دشواری این کار هنگامی بیشتر میشود که بخواهیم اسم خاصی را در اصل متعلق به زبانی شرقی با چند واسطه به زبان شرقی دیگری برگردانیم. مقالۀ حاضر به چنین دشواریهایی در ترجمه نیمنگاهی افکنده است.




دیدگاهتان را بنویسید