اول ترجمه به وجود آمد، بعد صحبت دربارهٔ ترجمه آغاز شد. نمی‌توان تصور کرد در جامعه‌ای ترجمه صورت نگیرد، ولی دربارهٔ آن صحبت کنند. همان‌طور که نمی‌توان تصور کرد در جامعه‌ای ترجمه صورت بگیرد، اما دربارهٔ آن صحبت نکنند. وقتی در جامعه‌ای ترجمه صورت می‌گیرد دیر یا زود صحبت دربارهٔ آن نیز آغاز می‌شود. حال اگر کسی از میان مترجمان ادعا کند که این صحبت‌ها بی‌فایده است و ربطی به کار ترجمه ندارد، باید گفت اولاً صحبت دربارهٔ ترجمه اجتناب‌ناپذیر است. ثانیاً اگر به چشم فایده به این صحبت‌ها می‌نگریم، که البته همین‌طور نیز هست، نفس صحبت کردن درباره‌ٔ ترجمه اشکال ندارد. اشکال در کیفیت حرف‌هایی است که زده می‌شود. مسئله این است که آنچه می‌گوییم تا چه حد به کار عملی ترجمه مربوط است، یعنی تا چه حد از کار مترجمان مایه می‌گیرد و با چه دقتی ترجمه را توصیف کرده و مشکلات و احیاناً راه‌حل‌ها را نشان می‌دهد.