در دورۀ تسلطِ [زبان] فرانسه، اولین متون ترجمه‌شده از انگلیسی به فارسی معاهده‌ها و مناسباتِ دیپلماتیک بود. در دهه‌های آغازین قرن نوزده ایرانیان انگشت‌شماری می‌توانستند چنین ترجمه‌‌هایی را بفهمند، اکثرِ همان اقلیت انگشت‌شمار نیز تجربۀ زندگی در هندوستان و کار در کمپانی هند شرقی را داشتند. یک نمونه از این افراد جعفرخان نواب (و.۱۲۳۴/۱۸۱۹) است که بعد از آموزش نظامی در هند به ایران بازگشت و در شیراز اقامت گزید. وی در شیراز صاحب خانواده‌‌ای شد که به نوابِ هندی معروف شدند. مردان این خاندان برای چندین نسل مترجم، کارمند سفارتخانه، و کارگزار کنسولگری بریتانیا بودند. مترجمانِ دیگر، ارمنی‌‌ها و آسوری‌‌هایی بودند که پس از عزیمت به شامات[i] به‌عنوان دراگومان[ii] (تصحیف ترجمان «دیلماج، مترجم») خدمت کرده بودند. ازجملۀ آنها مسیو جبرئیل‌نامی بود که حسین‌خان آجودان‌باشی را در مأموریت دیپلماتیکش به اروپا در ۱۲۵۵/۱۸۳۹ همراهی کرد. همتایِ جبرئیل در انگلستان میرزا ابراهیم شیرازی (و.۱۲۷۳/۱۸۶۷)، استاد فارسی و عربی در مدرسۀ فنی‌حرفه‌‌ای کمپانی هند شرقی در هیلی‌بوری[iii] بود؛ او در ابتدا به درخواست مبلّغِ مذهبی آنگلیکان، پدر روحانی جوزف ولف[iv] ــ که در ۱۲۴۰/۱۸۲۵ از ایران دیدن کرده بود ــ به انگلستان رفته بود. میرزا ابراهیم مترجمِ معتمد وزارت امور خارجه بریتانیا بود.