فخرالدین شادمان، به‌رغم تسلطی که به دو سه زبان خارجی داشت و نیز ترجمۀ چند اثر به فارسی، جایی در صف مترجمان بنام و تراز اول ما نیافته است. همسرش فرنگیس شادمان (نمازی) زبان‌دانی بود که ترجمه‌های موفقی از او باقی است.

فخرالدین شادمان از پیشتازان نظریه‌پردازی دربارۀ ترجمه به زبان فارسی است، و نیز نظریه‌پرداز دربارۀ رویارویی جامعۀ ما با تمدن و فرهنگ غرب و راه دست‌ یافتن به همان جوهری که به گمان او مایۀ اصلی توسعه و پیشرفت جامعه‌های غربی بوده است. کتابی از او با نام تسخیر تمدن فرنگی (تهران، ۱۳۲۶ش) پانزده سال پیش‌از انتشار غرب‌زدگی جلال آل‌احمد (تهران، ۱۳۴۱ش) منتشر شد. ازاین‌گذشته، سیمین دانشور از دوستان نزدیک فرنگیس شادمان بود. او و همسرش جلال آل‌احمد با شادمان‏‌ها آمدورفت خانوادگی و گفت‌و‎گوهای دوستانه داشتند و آل‌احمد در جریان جزئیات دیدگاه‌های فخرالدین شادمان دربارۀ مواجهه با فرهنگ و تمدن غرب بود (بر پایۀ اطلاعات و عکس‌های موجود در خانوادۀ شادمان که ازاین‌پس در این نوشته با عنوان کلی «مدارک شادمان» از آن یاد می‌شود).