در قرن سوم و چهارم هجری / نهم و دهم میلادی شهر بغداد مرکز فعالیت وسیع و جاه‌طلبانه‌ای در کار ترجمه بود: هدف برگرداندن آثار فلسفی و علمی یونانیان باستان بود به زبان عربی، زبان امپراتوری نوبنیاد اسلامی. این کار که تأثیر عمیقی بر تحول اندیشهٔ فلسفی و علمی در جهان اسلام گذاشت به‌تنهایی و جدا از دگرگونی‌های فکری و فرهنگی و قومی عظیمی که در آن زمان در منطقه در جریان بود قابل درک نیست. از مدت‌ها پیش‌تر مطالعهٔ گنجینه‌های یونان باستان و ترجمهٔ آن‌ها به زبان سریانی (زبان آرامی کهن) سنّت شده بود. این سنّت ادامه یافت و خلفای عباسی و دیگر حامیان علم و ادب مشوّق کار ترجمه شدند و مترجمان را سخاوتمندانه پاداش می‌دادند و حتی، طبق روایت وقایع‌نگاران عرب، به آنان حقوق ماهانه می‌پرداختند. گسترش خط و کتابت در پهنهٔ تمدن اسلامی نیز عامل دیگری بود در جهت تشویق ترجمهٔ آثار به زبان عربی. علاوه‌بر متون یونانی تعداد کثیری از متون سریانی، فارسی، سانسکریت، نیز به عربی برگردانده شد.