ترجمه چیست (5): لارنس ونوتی

نظریة لارنس ونوتی دربارة ترجمه تحت عنوان «دوگانة غرابت زدایی/آشنایی زدایی» که شرح آن در کتاب مهم او به نام ناپیدایی مترجم آمده، از زمان ابداع آن همیشه مطرح بوده ولی مثل بسیاری از مفاهیم دیگر، هر کسی از ظن خود یار آن‌ شده است. دو­گانة ونوتی را گاه با دوگانة نیومارک یعنی ترجمة معنایی/ترجمة ارتباطی یکی دانسته اند و گاه با دوگانة نایدا، یعنی تعادل پویا/تعادل صوری. خیلی ها تصور می کنند اگر لفظ به لفظ ترجمه کنیم و عناصر فرهنگ خارجی را وارد زبان مقصد کنیم، ترجمة ما می شود آشنایی زدا، و برعکس، اگر ترجمه را به زبانی روان و سلیس بنویسیم و عناصر غیرخودی را تا حد امکان کم کنیم، ترجمة ما می شود غرابت زدا. مثلاً حتیم و میسون (1997: 123) در توضیح روش «مداخلة حداقلی» که نزدیک به همان ترجمة لفظ به لفظ است، می گویند در این روش «مترجم ویژگی های متن مبدأ را کاملاً حفظ کرده و باج به خواننده نمی دهد، این همان چیزی است که ونوتی […] ترجمة آشنایی زدا می نامد». از این نقل قول کاملاً مشخص است که آن ها وجود ویژگی های زبانی متن اصلی در ترجمه را آشنایی زدایی می دانند.


۲ دیدگاه

  • علیرضا خان جان : سلام آقای خادم نبی عزیز. مقالۀ خیلی خوبی است و مسالۀ بسیار مهمی در آن مطرح شده است. به نظر من، زاویۀ دید تحلیل گر در تعیین آشنازدا یا غرابت زدا بودن ترجمه تأثیر می گذارد. همان طور که در متن مقاله فرموده اید، لفظ گرا بودن تنها معیار آشنازدایی در ترجمه نیست. معنای این حرف این است که این معیار کماکان تا حدی موضوعیت دارد ولو اینکه تنها معیارِ صرف نیست. با این حساب، من به نظرم می رسد که دوگانی (یا بقول شما دوگانۀ) ونوتی ماهیتی نسبی به خودش می گیرد. مثلاً همین ترجمۀ شاملو از منظر مناسبات متن مقصد با متن مبدأ نوعی ترجمۀ «غرابت زدا» است به همان تعبیر شلایرماخری کلمه در حالی که از منظر مناسبات بین متن مقصد و سایر متون مشابه در نظام مقصد نوعی ترجمۀ «آشنایی زدا» به شمار می آید.
  • محمد صادقی دانشجوی دکتری مطالعات ترجمه دانشگاه اصفهان : سلام مقاله خوبی بود.با وجود این مقاله می توان گفت هنوز مطالعه افکار ونوتی در ایران جای کارکاملا علمی و عمیق دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *