ترجمه چیست (۵)؛ لارنس ونوتی

نظریهٔ لارنس ونوتی دربارهٔ ترجمه تحت عنوان «دوگانهٔ غرابت‌زدایی / آشنایی‌زدایی» که شرح آن در کتابِ مهم او به نام ناپیدایی مترجم آمده، از زمان ابداع آن همیشه مطرح بوده ولی مثل بسیاری از مفاهیم دیگر، هرکسی از ظن خود یار آن‌ شده است. دو­گانهٔ ونوتی را گاه با دوگانهٔ نیومارک یعنی ترجمهٔ معنایی / ترجمهٔ ارتباطی یکی دانسته‌اند و گاه با دوگانهٔ نایدا، یعنی تعادل پویا / تعادل صوری. خیلی‌ها تصور می‌کنند اگر لفظ‌به‌لفظ ترجمه کنیم و عناصر فرهنگ خارجی را وارد زبان مقصد کنیم، ترجمهٔ ما می‌شود آشنایی‌زدا، و برعکس، اگر ترجمه را به زبانی روان و سلیس بنویسیم و عناصر غیرخودی را تا حد امکان کم کنیم، ترجمهٔ ما می‌شود غرابت‌زدا. مثلاً حتیم و میسون (۱۹۹۷: ۱۲۳) در توضیح روش «مداخلهٔ حداقلی» که نزدیک به همان ترجمهٔ لفظ‌به‌لفظ است، می‌گویند در این روش «مترجم ویژگی‌های متن مبدأ را کاملاً حفظ کرده و باج به خواننده نمی‌دهد، این همان چیزی است که ونوتی […] ترجمهٔ آشنایی‌زدا می‌نامد». از این نقل‌قول کاملاً مشخص است که آن‌ها وجود ویژگی‌های زبانی متن اصلی در ترجمه را آشنایی‌زدایی می‌دانند.


۲ دیدگاه

  • علیرضا خان جان : سلام آقای خادم نبی عزیز. مقالۀ خیلی خوبی است و مسالۀ بسیار مهمی در آن مطرح شده است. به نظر من، زاویۀ دید تحلیل گر در تعیین آشنازدا یا غرابت زدا بودن ترجمه تأثیر می گذارد. همان طور که در متن مقاله فرموده اید، لفظ گرا بودن تنها معیار آشنازدایی در ترجمه نیست. معنای این حرف این است که این معیار کماکان تا حدی موضوعیت دارد ولو اینکه تنها معیارِ صرف نیست. با این حساب، من به نظرم می رسد که دوگانی (یا بقول شما دوگانۀ) ونوتی ماهیتی نسبی به خودش می گیرد. مثلاً همین ترجمۀ شاملو از منظر مناسبات متن مقصد با متن مبدأ نوعی ترجمۀ «غرابت زدا» است به همان تعبیر شلایرماخری کلمه در حالی که از منظر مناسبات بین متن مقصد و سایر متون مشابه در نظام مقصد نوعی ترجمۀ «آشنایی زدا» به شمار می آید.
  • محمد صادقی دانشجوی دکتری مطالعات ترجمه دانشگاه اصفهان : سلام مقاله خوبی بود.با وجود این مقاله می توان گفت هنوز مطالعه افکار ونوتی در ایران جای کارکاملا علمی و عمیق دارد.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *