علیرضا خان جان : سرکار خانم دل زنده رودی، از ابتکاری که به خرج داده اید تشکر می کنم. به نظر می رسد شما هم دغدغۀ تحلیل، ارزیابی و نقد ترجمۀ نظام مند را دارید. این فی نفسه بسیار ارزشمند است ولی چند نکته را جسارتاً من باب اشاعۀ فرهنگ نقادی و نقدپذیری برای نوع تحلیلی که می خواهید در این ستون ارائه دهید عرض می کنم، صرفا بدین منظور که بتوانیم از هنرآموز ترجمه بازخورد مقتضی بگیریم با اهداف آموزشی مشخص. 1) برخی از اصطلاحاتی که بکار می برید بار ترمینولوژیکی بخصوصی را در فضای مطالعات ترجمه حمل می کنند که امکان سوء تعبیر را افزایش می دهند. بنابراین، بهتر است منظور از آنها تصریح گردد برای هنرآموز. مثلاً تلقی من این است که واژۀ «انسجام» در توصیۀ شمارۀ 4 و توصییۀ شمارۀ 5 یکی نیستند. 2) از آن جایی که توجه به نوع متن و نیاز مخاطب عموماً در رویکردهای نقش گرا کاربرد دارند، تلقی من این است که شما به هر حال روشی نقش گرا در آموزش اتخاذ نموده اید که در وهلۀ نخست مبتنی بر منطق نسبی گراست. از این رو، متوجه نمی شوم که چرا به دانشجو توصیه می فرمایید که «اطمینان حاصل نماید معنی هر جمله را «صد در صد» می فهمد» (چرا صد در صد؟ مگر این توصیه در مقام نظر شدنی است و آیا از دانشجوی ترجمه می توان چنین توقعی داشت؟ و اساساً چرا «جمله»؟) 3) همچنین متوجه نمی شوم که به عنوان یک مترجم حرفه ای چطور به شاگردانتان توصیه می کنید که «تا حد امکان هر جمله را به یک جمله ترجمه کنند». صرف نظر از اینکه این کار نیز همواره شدنی نیست و اساساً ضرورتی هم برای آن نیست، راه را بر خلاقیت هنرآموز می بندد. این توصیه هم با روح نقش گرایی، اگر بپذیریم یا شما بپذیرید که شیوۀ پیشنهادی شما شیوه ای نقش گراست، منافات دارد. 4) به جز سه توصیۀ اول، مابقی توصیه های شما به نظر کلی و عمومی اند و در هر موقعیت ترجمۀ دیگری نیز می توانند کابرد داشته باشند. این البته فی نفسه ایرادی ندارد اما در صورت تکرار، هنرآموز کم کم تصور می کند صرفاً با یک جور رفتار کلیشه ای طرف است و معیار ارز یابی در نهایت آن توصیه ها نیست. 5) و اما مهمترین مسالۀ من با نوشتۀ شما این است که انتظار داشتم ارزیابی ها و تحلیل های خود را بر مبنای آن 8 دستورالعمل اولیه انجام دهید و بر آن مبنا به شاگرانتان بازخورد بدهید. کاری که کمتر بدان پرداخته اید و متاسفانه ارزیابی و تحلیل شما همان جایی که امید به نظام مند بودن آن می رفت، از تحلیل روش مند اندکی فاصله گرفت و به همان شیوۀ سنتی برگشت. اگر هم احیاناً ملاک ارزیابی عمل به آن توصیه ها بوده (مثلاً در مورد ایراد شمارۀ 6 که «تیراژ بالا» را بجای «تیراژ زیاد» مناسب می دانید) بهتر بود تصریح می کردید که این انتخاب مثلاً نافی توصیۀ شمارۀ 5 است). امیدوارم همۀ ما بتوانیم با تمرین و ممارست به ایدۀ تحلیل، ارزیابی و نقد نظام مند نزدیک و نزدیک تر شویم.

سمیه محمدی : مطلب بسیار مفیدی بود؛ از این جهت که من که چند سالی است ترجمه می کنم همیشه این نکات را در ذهن داشته ام اما حالا به شیوه ای مرتب و قانونمند که از همه مهمتر مورد تأیید بزرگان ترجمه هم هست، کنار هم چیده شده. بسیار سپاسگزارم و منتظر چاپ مطالب بعدی در این خصوص هستم.