محمدحسین فروغی ملقب به ذکاءالملک (۱۲۵۵-۱۳۲۵ق) بی‌تردید پیام‌آور «تربیت» برای مردم ایران است. ۳۲ سال فعالیت در دستگاه انطباعات همایونی (از ۱۲۹۲ تا ۱۳۲۳ق) در کسوت منشی، مصحّح روزنامه، مترجم و شاعر از وی ادیبی آگاه به امور جهان ساخته بود. با اینکه وزارت انطباعات و دارالترجمهٔ خاصهٔ همایونی سه وزیر مختلف به خود دیده، اما مدیریت داخلی دارالترجمه از ۱۳۰۰ق، با آغاز وزارت محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه، به عهدهٔ یک نفر و آن هم محمدحسین فروغی بوده است. پس از مرگ ‌ناصرالدین‌شاه در ۱۳۱۳ق تا ۱۳۲۳ق با عنوان «رئیس مترجمین و مدیر دارالترجمه مبارکه» مشغول به کار بود. طبق آنچه از خاطرات اعتمادالسلطنه به دست می‌آید، فروغی «ناظم» دارالترجمه بوده و وظیفه داشته «نظم مجلس ترجمه» را برقرار سازد (عبدالرب‌آبادی، ۱۳۰۲ق: ۷) و اوامر اعتمادالسلطنه را اجرا کند و کاری بی اجازهٔ او انجام ندهد (اعتمادالسلطنه، ۱۳۵۰: ۳۹۶). اعتمادالسلطنه از او حساب و کتاب دارالطباعه را نیز می‌خواسته است (۱۳۵۰: ۳۶۳). به‌علاوه، همکاری در تهیهٔ روزنامه اطلاع و نامهٔ دانشوران و همچنین انجام تحقیقات علمی و همکاری با شرکت ملی طبع کتب (اولین شرکت خصوص نشر و ترجمه در ایران)، فروغی را به روشنفکری بی‌بدیل تبدیل کرده بود، چنان‌که بخش بزرگی از دانش و آگاهی مردم آن زمان مرهون تلاش‌های وطن‌دوستانهٔ او بوده است.